" अहंकारले बन्द गर्ने ढोका, धर्मले खोल्ने बाटो "

धर्मको कुरा सुन्दा धेरै मानिस बाहिरका क्रियाकलाप सम्झन्छन्। कसैले घण्टी बजाउँछ, कसैले मन्त्र जप्छ, कसैले आफ्नो आस्थालाई अरूलाई देखाउन खोज्छ। तर धर्मको वास्तविक यात्रा मनभित्र सुरु हुन्छ, जहाँ कुनै मूर्ति हुँदैन, कुनै रीतिरिवाज हुँदैन, केवल चेतनाको शान्त चहक हुन्छ।

यही चहक सबैले महसुस गर्न सक्दैनन्।
किनकि मनभित्र एउटा चुपचाप तर बलियो शत्रु बसिरहेको हुन्छ।
यसको नाम हो अहंकार।

अहंकारको स्वभाव अचम्मको हुन्छ।
यो जति देखिँदैन, त्यति गहिरोसँग मनमा जरा गाड्छ।
मानिसलाई यति बिस्तारै समात्छ कि आफैँलाई “धार्मिक” ठान्नेहरू पनि यसको जालमा पर्न सक्छन्।

धर्मको बाटो खुल्दैन, जब अहंकारले ढोका थुन्छ

कहिलेकाहीँ मानिस भन्छ, “म त धेरै पूजा गर्छु”, “म त सधैं सत्य बोल्छु”, “म त अरूभन्दा धार्मिक छु।”
यिनै विचारहरू धर्मका प्रतीक जस्तो लागे पनि, मनोवैज्ञानिक रूपमा हेर्दा यिनै भावना धर्मको उज्यालो माथि परेका बादलजस्ता हुन्छन्।

मन सत्पथमा हिँडिरहेको हुन्छ, तर मनभित्रको आवाज भने निदाउँछ
“म यहाँ छु, म ठूलो छु, म नै सही छु।”

यही आवाज अहंकारको हो।
र यही आवाजले धर्मको अनुभूति हराउन थाल्छ।

ग्रन्थहरूको प्रमाणले पनि यही कथा भन्छ

धार्मिक ग्रन्थहरू कहिल्यै बाहिरी प्रदर्शनलाई महत्व दिँदैनन्।
उनीहरू मनभित्रको रूपान्तरणलाई प्राथमिकता दिन्छन्।

भगवद्गीता भन्छ
“दम्भ, दर्प, अभिमान… असुर सम्पत्तिका लक्षण।”
अहंकारको उपस्थिति आध्यात्मिक पतनको संकेत हो।

उपनिषद् भन्छ
ज्ञान शान्त र अहंकारविहीन मनमै अवतरण गर्छ।

बुद्ध भन्छन्
अहंकार दुःखको मूल हो
र त्यसलाई नछोडेसम्म मुक्ति होइन, भ्रम मात्र जन्मिन्छ।

भागवत महापुराण भन्छ
भक्तिमा पनि अभिमान छिर्ने हो भने श्रद्दा नै हराउँछ।

यी ग्रन्थहरूले एक–एक गरेर एउटै तर्क जोड्दै जान्छन्
धर्म विनम्रताको बाटोबाट गुज्रन्छ
अहंकार त्यसको सबभन्दा ठूलो अवरोध हो।

कहानी भित्रको जीवन, जीवन भित्रको बोध

मानौँ तपाईं बिहान उठेर पूजा गर्छु भनेर बस्नुभयो।
दीप बलेको छ, सुगन्ध छ, वातावरण पवित्र छ।
तर मनभित्र गहिरो गुम्सिएको एउटा सानो स्वर उठ्छ
“आज मैले यो गरेँ, म कति धार्मिक हुँ।”

यो सानो स्वर नै धर्मको ढोका लगाउने कुञ्जी हो।
धर्मले सोध्छ
“तिमी पूजा गर्न बस्यौ कि पूजा देखाउन?”
तर अहंकारले उत्तर दिनै दिँदैन।

यही कारण धर्म अनुभव गर्नुअघि मन हलुका हुनु आवश्यक छ।
धर्मले कसैलाई भारी बनाउँदैन।
अहंकारले मात्र बनाउँछ।

जब मन हलुका हुन्छ, धर्म आफैँ उद्घाटित हुन्छ

धर्म त्यो क्षण जन्मिन्छ जब
मन सरल हुन्छ
विनम्रता बढ्छ
आफू भन्दा अरू ठूलो देखिन थाल्छ
र जीवनका ती साना-साना सत्यहरू प्रकट हुन थाल्छन्, जुन अहंकारले युगौंसम्म ढाकेका हुन्छन्।

धर्म कहिल्यै शोर मच्चाएर आउँदैन।
यो शान्त मनमा फुल्ने फूल हो।
अहंकार घट्दै जाँदा यसको सुगन्ध बढ्दै जान्छ।

अन्ततः सत्य अत्यन्त सरल छ
जहाँ अभिमान बस्छ, त्यहाँ धर्मको अनुभूति हराउँछ।
र जहाँ विनम्रता बस्छ, त्यहाँ धर्म आफ्नै उज्यालोसँग चम्किन थाल्छ।

✍️ Author:
Lovedev Sharma
Undergraduate Student
BA (English Studies) & B.Ed. (TESOL)
Kathmandu University, School of Education

📧 Email: l@lovedev.com.np
📞 Mobile: +977-9840629598
🌐 Website: www.lovedev.com.np

🌸 "Man is made by his belief. As he believes, so he is." – Shree Krishna 🌸